top of page

Keeb Kwm Dab Qhuas Hmoob

Hmoob muaj keeb kwm ntau thiab ntev heev txog sab dab qhuas, thiab Hmoob tus dab qhuas, txawm muaj kev tu ncua los yog cov nyom ntau qhov, los kuj tseem yog ib tus dab qhuas zoo heev, yeej tsis poob qab deb ntawm lwm haiv neeg tej dab qhuas, thiab peb yeej tsis txaj muag rau peb tus dab qhuas li. Qhov teeb meem mas tsuas yog peb tsis muaj ntaub muaj ntawv pab khaws peb li dab qhuas tseg, kom peb paub keeb kwm ntawm peb li dab qhuas tias leej twg yog tus tsim peb tej dab qhuas, nyob qhov twg, thiab thaum twg lawm, thiab qhov twg yog qhov qub los yog qhov hloov lawm. Niaj hnub no peb txoj kev tshawb fawb thiab muab peb li dab qhuas Hmoob teeb kom meej rau suav daws paub mas tseem muaj tsawg heev. Cov paub tshawb fawb thiab paub sau ntawv zoo kuj tsis paub txog peb li dab qhuas. Cov paub dab qhuas kuj tsis paub tshawb fawb thiab sau ntawv. Peb thiaj tsis muaj pes tsawg phau ntawv txog dab qhuas rau suav daws saib, los yog ua ib tus qauv dab qhuas Hmoob rau peb haiv neeg taug. Txhua txhua yam ntawm peb Hmoob yog tej laus lub ncauj qhia rau cov hluas ib txheej dhau txheej xwb, thiab ntau yam kuj raug ua ploj poob lawm, raug muab hloov thiab txua ntxiv rau raws lub caij lub nyoog thiab raws suav daws tej tswv yim thiab peev xwm tshiab. Niaj hnub no peb thiaj muaj ntau yam sib txawv hauv txoj kev ua dab ua qhua, thiaj ua rau feem coob ntseeg tias peb nyias muaj nyias dab qhuas, thiaj ua rau peb tu ncua txoj kev sib haum xeeb, thiab thiaj ua rau ib txhia tig mus nrhiav los yog tsim dua dab qhuas tshiab. Niaj hnub no peb Hmoob tseem nyob rau theem no.



Raws li Hmongism los yog Temple of Hmongism txoj kev tshawb fawb, peb tshawb pom thiab ntseeg tias peb tus dab qhuas niaj hnub no yeej yog ib tus dab qhuas (religion) Hmoob zoo lawm, vim peb yeej hais txog sab ntsuj plig thaum yug txog thaum tuag thiab thawj thiab rov los ua neeg dua, ib ncig lees rov los txog qhov qub dua, thiab rov ncig mus dua. Lwm haiv neeg li dab qhuas los tsuas hais li no, thiab ib txhia twb tsis meej, tsis zoo npaum li peb Hmoob tus. Peb zoo siab ua Hmoob thiab zoo siab rau peb tus dab qhuas no, thiab tsuas txhim kho los yog txo peb tus dab qhuas niaj hnub no kom luv tshaj qub, zoo tshaj qub, poob caij nyoog thiab nyiaj txiaj tsawg tshaj qhov qub xwb. Peb thiaj tis npe rau peb tus dab qhuas no ua lus Askiv hu ua Hmongism, hos lub tsev teev hawm hu ua Temple of Hmongism



Peb Hmoob thoob ntuj feem coob yeej ntseeg ib yam, tias ib tus neeg muaj ib tus ntsuj peb tus plig. Ntsuj mas yog lub cev, es peb thiaj muaj lo lus tias "cev ntaj ntsug." Peb hais txog ib tug ntsuj peb tus plig nyob hauv peb tej zaj tej haiv hauv lub ntees tuag xws li zaj taw kev. Peb kuj hais txog cuaj lub hnub uas ziab lub ntiaj teb no qhuav nkig es thiaj raug muab tua poob tag tshuav ib lub lawm xwb. Thiab qhov tseem ceeb tshaj plaws, peb hais txog tus qav kaws thiab tus dav nyob hauv zaj taw kev, tias noob neej Hmoob thaum ub hais kom qav kaws thiab dav mus ntsuam lub ntuj lub teb saib lub ntuj lub teb dav li cas. Qav kaws mus ntsuam los txog mas qav kaws hais tias lub ntuj lub teb mas nqaim heev tsis txaus neeg thiab dab nyob. Hos dav ho mus ntsuam los txog mas dav hais tias lub ntuj lub teb mas dav heev tib neeg nyob tsis puv dab nyob los tsis tag. Noob neej Hmoob thiaj li chim rau qav kaws thiab muab duav ntaus qav kaws tuag lawm, thiaj li txhaum lub Ntuj los yog txhaum Ntxwg Nyoog mas noob neej Hmoob thiaj txawj mob txawj tuag thaum ntawd los lawm. Qhov no yog Hmoob zaj dab neeg nyob hauv zaj taw kev tshab txhais rau tus tuag thiab cov ciaj tias vim li cas Hmoob thiaj txawj mob txawj tuag los lawm. Lwm haiv neeg feem coob nyias yeej muaj nyias ib zaj dab neeg txog qhov kev txhaum thaum ub es lawv haiv neeg thiaj li txawj mob txawj tuag los lawm, thiab. Muab peb Hmoob zaj xav piv rau lwm haiv neeg zaj dab neeg, peb Hmoob lub txim txhaum tseem tsim nyog yog ib lub txim txhaum loj txaus tuag dua, vim peb cov noob Hmoob tau txov ib txoj sia tuag lawm. Tej no yog dab neeg, yog zaj yog haiv hais rau tej tuag, hais rau suav daws mloog, pliag suav daws lub siab chim kom txhob tu siab tag tag rau txoj kev ploj kev tuag. Qhov tseeb tias tim dab tsi los tim leej twg es tib neeg thiaj txawj tuag mas yeej tsis muaj qhov tseeb. Nws tsuas yog dab neeg tshab txhais rau tus tuag thiab cov nyob kom muaj txheej txheem qhov pib rau qhov xaus kom dab qhuas ntxhee xwb. Tiag tiag thiab qhov tseeb ces tej zaum tsuas yog li hais no xwb. Tab sis peb yog ib haiv neeg lawm, peb yuav tau muaj peb ib zaj txog chiv keeb lub txim txhaum. 



Qhov tseem ceeb heev rau peb Hmoob li keeb kwm hauv txoj kev ntseeg los yog hauv peb tus dab qhuas Hmoob mas yog qhov tias niam no nws muaj puav pheej, muaj pov thawj, txog peb zaj dab neeg qav kaws thiab dav hais nyob hauv zaj taw kev. Saib daim duab hauv qab, sab laug no.




 

Daim duab nyob rau sab laug ntawm no qhia ntau yam txog peb Hmoob txoj kev ntseeg los yog tus dab qhuas. Daim duab ntaub kab no mas xyoo 1972 cov kws tshawb fawb (archeologists) khawb tau los ntawm ib lub ntxa loj heev nyob xeev Huj Naj teb chaws Suav. Lub ntxa no faus ib tus poj niam tseem ceeb heev, tej zaum yog ib tug poj huab tais, uas tuag thiab faus nyob rau hauv lub teb chaws Tshum 2000 tawm xyoo dhau los lawm. Nws cov neeg muab nws faus zoo heev, thiab faus nrog nws mas muaj ib txhiab tawm yam khoom. Thaum khawb tau los, tus poj niam no yeej tsis tau lwj ib qho li, yog lub cev neeg tuag ceev tau zoo tshaj plaws uas cov kws tshawb fawb tsis tau pom dua. Hauv nws lub cev tseem muaj ntshav liab thiab nws lub cev tseem muag muag. Ib txhiab tawm yam khoom faus nrog nws los yeej tsis tau lwj li, thiab muaj ntau yam puav pheej ze heev rau Hmoob. Qeej yog ib qho.

Nyob tshooj kiag nws lub hleb yog daim duab ntaub kab nyob sab laug no. Cov duab ntawm daim ntaub no muaj ntau yam puav pheej zoo xws peb Hmoob cov dab neeg, cov zaj cov haiv, thiab zaj taw kev. Nws qhia txog lub neej nyob hauv dab teb los yog hauv qab npoo av, lub neej neeg saum npoo av, thiab lub neej saum ntuj. Nyob rau saum hau sab xis, nws muaj cuaj lub hnub. Nws muaj ib tus noog nyob hauv lub hnub. Nyob rau sab laug nws muaj ib tus qav kaws nyob saum lub hli. Qhov txawv thiab tseem ceeb tshaj plaws ces yog qhov no, tias ua cas lam ho muaj tus noog thiab tus qav kaws nyob ua ke rau ib daim duab uas hais txog sab ntsuj plig. Cov kws tshawb fawb hais tias tus noog no yog ib tus uab lag. Tej zaum ntev heev lawm ces peb Hmoob cia li muab uab lag hais ua dav lawm xwb los kuj hais tsis tau.

Dhau li no, tus poj niam no tuag nyob rau lub teb chaws Tshum uas cov kws tshawb fawb ib txhia yeej ntseeg tias tej zaum yog Hmoob lub teb chaws. Cov duab kos nyob rau ntawm tus poj niam ob lub hleb pob zeb los ntau tus kws tshawb fawb kuj hais tias zoo xws Hmoob cov paj ntaub. 



Yog tias tus poj niam no yog Hmoob tiag tiag, nws qhia tau tias peb Hmoob txoj kev ntseeg los yog tus dab qhuas mas qub heev lawm, luv kawg twb yog 2000 tawm xyoo mus rau plaub tsib txhiab xyoo lawm, es lawv thiaj ntseeg loj ua luaj, thiaj muab kos ua duab zoo npaum li no faus tseg nrog ib tug poj huab tais. Daim duab ntaub kab no tseeb tseeb piav txog sab ntsuj plig thaum ua neej thiab thaum tuag uas cuam tshuam txog lub txim txhaum uas noob Hmoob muab qav kaws ntaus tuag vim tias dav ho hais tsis raws li qav kaws hais. 

 

Temple of Hmongism thiaj siv cov duab ntawm daim duab ntaub kab no los ua peb lub vas sab no vim cov dab neeg kos tseg rau ntawm daim ntaub kab no dhos zoo heev nrog Hmongism txoj kev ntseeg.



Saib cov videos hauv qab no yuav qhia rau koj ntxiv txog tus poj niam no, uas tej zaum yog ib tus poj huab tais Hmoob thiab muaj ntau yam qhia txog peb Hmoob txoj kev ntseeg rau sab dab qhuas.

CEEB TOOM! Yog koj rhiab dab muag los yog ntshai neeg tuag los yog tsis xav saib kev phais neeg mas koj yuav tau ceev faj los yog txhob saib zaj video nyob sab laug thiab hauv qab no.



Zaj video sab laug thiab hauv qab no piav txog ib tus poj niam uas cov kws tshawb fawb khawb tau nws hauv nws lub ntxa nyob xeev Huj Naj teb chaws Suav thaum xyoo 1972. Tus poj niam no twb faus nyob hauv lub teb chaws Tshum uas ntev tshaj 2,000 tawm xyoo dhau los lawm. Thaum lawv khawb tau nws los nws lub cev tseem tsis tau lwj li. Ntau tus kws tshawb fawb xav tias tus poj niam no, yog ib tus poj huab tais, tej zaum yog Hmoob, vim tias cov duab thiab teej tug ntau yam faus nrog nws taw qhia tias yog haiv neeg Hmoob li. 



Ib qho puav pheej tseem ceeb heev rau Hmoob uas faus nrog tus poj niam no yog qeej. Cov qeej khawb hauv nws lub ntxa no los kuj zoo txawv zog peb tej qeej niaj hnub no, tab sis 2000 tawm xyoo lawm ces qeej los yeej raug hloov ib yam li lwm yam lawm thiab.



 

Chiyou Temples, Tsev Teev Hawm Txiv Yawg

Txij xyoo 1998 los tseem fwv Suav thiab cov kwv tij Hmoob Suav tau tsim tsa muaj ntau lub tsev teev hawm Huab Tais Txiv Yawg (los yog Chiyoudi) nyob rau ntau qhov chaw ntau lub xeev sab qaum teb thoob plaws rau sab qab teb. Huab Tais Txiv Yawg yog peb Hmoob ib tus huab tais, thawj thawj tus huab tais uas muaj dab neeg, keeb kwm sau tseg txog. Raws li keeb kwm hais, Txiv Yawg yog ib tus neeg uas muaj hwj chim thiab peev xwm heev. Nws thiab nws cov Hmoob yog thawj thawj haiv neeg uas txawj ua tooj ua hlau. Keeb kwm thiaj muab Txiv Yawg hu ua the God of Metal. Txiv Yawg lawv txawj ua tooj ua hlau ces lawv tej cuab yeej ua tsov ua rog zoo dua nyob rau lub caij ntawd. Keeb kwm thiaj muab Txiv Yawg hu ua the God of War. Keeb kwm kuj hais tias Txiv Yawg muaj peev xwm txheev huab txheev cua los pab tiv thaiv nws cov neeg thaum yeeb ncuab tuaj. Dhau li no, keeb kwm kuj hais tseg tias Txiv Yawg raug tua tuag lawm los nws yeej ciaj sawv rov los; li no, thaum kawg nws thiaj li raug muab txiav ua ob peb ya faus rau ob peb qhov chaw kom nws txhob ciaj sawv rov los lawm. 



Tej no yog dab neeg thiab keeb kwm hais txog Huab Tais Txiv Yawg los yog Chiyoudi. Niaj hnub no haiv neeg Hmoob thiab Suav puav leej hwm thiab hawm Huab Tais Txiv Yawg nrog rau Huangdi thiab Yandi. Hauv qab no yog duab cov tsev teev hawm Chiyoudi thiab Nws cov qhais xws (statue).

bottom of page